بایگانی برچسب: s

یک کانی سنگ ساز پراهمیت

مسکوویت در سنگ های آذرین، دگرگونی و رسوبی یافت می گردد. در سنگ های آذرین به خصوص در سنگ های گرانیتی، مسکوویت یک کانی اصلی است. در پگماتیت های گرانیتی (granite pegmatites)، مسکوویت اغلب به صورت درشت بلورهایی با خطوط خارجی (outline) شش وجهی دروغین (pseudohexagonal: برخی از اشکال ارتورمبیک که مشابه شکل شش وجهی یا هگزاگونال می باشند) یافت می گردد. به این بلورها را تحت عنوان “کتاب ها” (books) می نامند زیراکه می توانند به شکل ورقه هایی به ضخامت ورقه های کتاب از هم جدا گردند. مسکوویت به ندرت در سنگ های آذرین با ترکیب حدواسط، مافیک و الترامافیک یافت می گردد.

مسکوویت می تواند طی دگرگونی ناحیه ای سنگ های رسی یا آرژیلیتی (argillaceous rocks) شکل گیرد. حرارت و فشار فرآیند دگرگونی، کانی های رسی را مبدل به دانه های ریز میکایی می گرداند که با پیشرفت فرآیند دگرگونی بزرگتر می شوند. مسکوویت می تواند به صورت دانه های محصور شده در شیست و میکا ایجاد شده و یا به حدی زیاد باشد که سنگ تحت نام “میکا شیست” یا “گنیس میکایی” (micaceous gneiss) نامیده شود.

مسکوویت در برابر هوازدگی شیمیایی مقاوم نیست. این کانی به سرعت تبدیل به کانی های رسی می گردد. گاهی پولک های بسیار ریز مسکوویت به حدی دوام می آورند که به بخشی از رسوبات و سنگ های رسوبی نابالغ (immature) مبدل می گردند. این قضیه گواهی براینست که چنین رسوبات و سنگ هایی در معرض هوازدگی شدید قرار نگرفته اند.

جايگزين های میکا

ميکا را به دليل خواص فيزيکي و مکانيکي بالايي که دارد، در بسياري از مصارف صنعتي استفاده مي کنند و شايد بتوان گفت که جايگزيني براي آن وجود نداشته باشد. اما در بعضي موارد شن و تالک به جاي آن مورد استفاده قرار مي گيرند (مانند پوشش سقف ها) از فايبر گلاس در موارد محدودي به جاي ميکا در ساختن پلاستيک هاي مخصوص استفاده مي شود

محیط های پیدایش مسکویت و بیوتیت

مسکویت یکی از کانی های مهم سنگ های آذرین درونی اسیدی مثل گرانیت ها و پگماتیت ها است. ابعاد بلورهای مسکویت در داخل پگماتیت ها گاهی به چند ده سانتی متر می رسد. در سنگ های دگرگونی مثل شیست ها و گنیس ها نیز مسکویت به فراوانی یا فت می شود . در بعضی از سنگ های شیستی، پولک های ریز مسکویت به صورت انبوهه های رشته ای با جلای ابریشمی ظاهر می شود که به آن سریسیت می گویند. سریسیت به صورت ثانویه از تجزیه و دگرسانی کانی هایی مثل فلدسپات، آندالوزیت، توپاز، کیانیت و اسپودمن حاصل می شود.

بیوتیت را می توان در بسیاری از سنگ ها مشاهده نمود. این کانی در سنگ های آذرین مختلف از جمله در گرانیت ها، پگماتیت ها، دیوریت ها، گابروها و حتی پریدوتیت ها دیده می شود. همچنین بیوتیت در سنگ های آذرین خروجی نیز مشاهده می شود. در سنگ های دگرگونی در گستره وسیعی از شرایط دما و فشار تشکیل می شود و علاوه بر سنگ های دگرگونی از نوع همبری، در سنگ های دگرگونی ناحیه ای نیز مشاهده می گردد. ورمیکولیت نیز از میکاهایی است که عمدتاً از دگرسانی بیوتیت حاصل می شود. استیلپنوملان 1 کانی مشابه بیوتیت است که در سنگ های دگرگونی مثل شیست ها و سازنده های آهن نواری دیده می شود.

تقسیم بندی میکاها از نظر کانی شناسی

از نظر کاني شناسي کاني هاي گروه ميکا به سه گروه تقسيم مي شوند که عبارتند از:

گروه اصلي ميکا، گروه ميکاهاي شکننده و گروه کلريتي. همه کاني هاي اين گروه ها داراي ساختمان منوکلينيک هستند. ساختار ميکا ترکيبي از دو لايه تتراهدرال سيليکا و يک لايه اکتاهدرال مرکزي است.

از بين کاني هاي ميکا، موسکوويت به خاطر خواص فيزيکي، شيميايي، حرارتي و مکانيکي استثنايي که دارد، در صنعت کاربرد فراوان دارد.

موسكوويت نوع پولكي بيشتر براي ساختن صفحه هاي ميكايي به كار مي رود. مصارف بيشتر موسكوويت پولكي عبارتند از : پركننده در سيمان، آسفالت و رنگ، تزيين بتن، جلوگيري از گيركردن مته ها به هنگام حفاري، و نوع بسيار دانه ريز مسكويت براي بالا بردن مقاومت رنگ در برابر رطوبت، چسبندگي و فرسايش به كار مي رود.

موسكوويت نوع صفحه اي در الكترونيك(خازن ها و لامپ ها)، سـاختن ورقه 84 و همچنين به دليل خاصيت دي الكتريك آن در ساخت لوازم عايق حرارتي و الکتريکي كاربرد دارد. به علت مقاومت بالاي حرارتي و شفاف بودن آن، در پنجره هاي كوره هاي الكتريكي از مسكويت بهره مي گيرندميکاي ورقه اي با کيفيت بالا، عمدتاٌ مسکويت، در بسياري از صنايع خصوصاٌ الکتريسيته به کار مي رود.

مصارف کلی میکا

میکا از کانی های پرمصرف و ارزشمند معدنی به شمار می آید، اما اگر بخواهیم مصارف آن را بصورت کلی دسته بندی کنیم  می توانیم دسته بندی زیر را داشته باشیم:

  • مصارف ساختمانی میکا: پوششهای سلولزی بانام های مختلف و پوشش های مختلف خارجی و استفاده بعنوان عایق
  • مصارف تزئینی میکا : شمع سازی ، گل سازی ، مجسمه سازی
  • مصارف آرایشی میکا : لوازم آرایشی مانند : ماتیک ، انواع سایه ها ، پودرهای آرایشی و غیره
  • مصارف صنعتی میکا : پودر جوش ، گِل حفاری ( معمولاً در صنعت استخراج و چاه های شرکت نفت) ، رنگ و عایق دما ،
  • عایق الکتریسیته ، لاستیک ، کامپیوتر ، صنایع هوا – فضا ، کاغذ سازی و غیره
  • مصارف بهداشتی میکا : استفاده در خمیردندان ، انواع پودر بهداشتی و غیره

نکات بهداشتی استفاده از میکا

میکا ماده ای معدنی با وزن مولکولی معادل 797 گرم /مول و وزن مخصوص حدودی بین  2.8  تا 3.1 است. این ماده سیلیکات جامد ورقه ای شکل سفید و غیر قابل اشتعال و نامحلول در آب است و دقیقا به همین دلیل در تولید مواد طفای حریق استفاده می شود. میکا ترکیبی از 1% کوارتز و 9 ماده معدنی دیگر است. در مورد خطرات احتمالی میکا در تماس با بدن، ارگان های پوست، چشم ها و سیستم تنفسی مورد هدف میکا هستند که ممکن است در صورت تماس مختصری التهاب مکانیکی پوست ، چشمها و سیستم تنفسی که در تماس کارگربا هر ماده خارجی دیگر نیز ممکن است ایجاد شود . البته باید این نکته را اعلام کنیم که میکا در لیست مواد سرطانزای تعیین شده توسط  NTP –IARC – OSHA  قرار ندارد .

انواع مختلف میکا

موسکوویت، بیوتیت، فلوگوپیت، ورمیکولیت و لپیدولیت انواع مختلفی از میکا هستند که ممکن است در تلفظ این اسم ها دچار اشکال شوید از این رو ترجیح داده شده است که برای همه لفظ میکا را بکار  برده شده است. تمام انواع میکا هر چند از فلزات مختلفی تشکیل شده اند ولی همه شبیه به یکدیگرند. تمام انواع « میکا » را می توان به صورت ورقه های نازکی در آورد ، چون خیلی نرم هستند و به آسانی با ناخن خط بر می دارند. همه ی میکا ها نوعی کریستال بوجود می آورند که به لحاظ رنگ گوناگون هستند. میکا بخش مهمی از سنگ های آذرین می باشد. گاهی برخی از مواد معدنی در شرایط خاصی تبدیل به میکا می شوند که این عمل را متامورفیزم یا دگردیسی می نامند و مقصود تغییراتی است که در مواد معدنی بر اثر حرارت ، فشار و آب بوجود می آید.

مصارف میکا ورقه ای و پودری

به علت خاصیت دی الکتریک، مقاومت گرمایی زیاد و قابلیت خمشی زیاد، میکا ورقه ای و پودری به عنوان عایق الکتریسیته در ساخت لوازم برقی، خازنها، مدارهای رادارها، اتوی برقی، حافظه کامپیوترها و کندانسورها استفاده می شوند. از مسکویت به عنوان شیشه در کوره ها استفاده می شود . از میکای پودری در ساخت کاغذ دیواری، روان کننده، تولید واشر، بتونه و ماده ضد آتش استفاده می شود. از میکاها به عنوان پرکننده در صنایع لاستیک، رنگ سازی، سیمان و افزایش مقاومت در مقابل رنگ، رطوبت، چسبندگی و فرسایش استفاده می گردد . از نوع ورمیکولیت به دلیل قابلیت انبساط بسیار شدید برای عایقهای ضد صدا و حرارت استفاده می شود.

آینده استفاده از کانی میکا

کاربرد پودرمیکا را عمدتاً سطح فعالیت صنعت ساختمان سازی و صنایع اتومبیل سازی تعیین می نمایند. افزایش حفاری نفت و گاز داخلی باید تاب تقاضا برای میکای افزودنی به گِل حفاری را داشته باشد. تولید کنندگان در ایالات متحده باید قادر باشند که تقاضای داخلی برای کاربردهای بخصوص و در جاهایی که حمل و نقل از مکان تولید به محل مصرف پرهزینه تر از میکای وارداتی است، با میکای وارداتی تامین نمایند. درحدود ۵۰ هزار تن در سال ۲۰۱۱ (لحظه ارائه این آمار) در ایالات متحده تولید و حدود ۲۵ هزار تن درحال وارد شدن بود. چین با ۷۰۰ هزار تن، بزرگترین تولید کننده وبزرگترین مصرف کننده در جهان می باشد.گرچه همزمان با پیشرفت تکنولوژی تقاضا برای میکا در حال افزایش است اما قیمت بسیار بالای میکا سبب می گردد که اختراع موادجایگزین نیز در حال رشد باشد. از این دست می توان تولید ورقه های میکا از ترکیبات پودر میکا یا ساختن میکا مصنوعی در آزمایشگاه ها را نام برد. کشف گردیده است که اسید اکریلیک، فایبرگلاس، نایلون، نایلاترون (nylatron)، پلی استر، استیرن، وینیل پی وی سی و فیبرهای ولکانیزه شده (vulcanized fibers) همگی می توانند به عنوان جانشین هایی برای ورقه های میکا مورد استفاده قرار گیرند.

میکا در پتینه سازی

گروه میکا شامل 37 کانی می باشد . این کانی ها با نام فیلو سیلیکات ها (phyllosilicates) هستند که دارای ساختاری صفحه ای یا لایه ای هستند. واژه ی یونانی فیلون (phyllon) به معنای برگ است. همچنین علاوه بر اسم آنها مکان های وجود منابع عمده ی آنها نیز آورده شده است. موسکویت (Muscovite) ، یک نوع میکا است که کاربرد عمده ای دارد. این میکا به خاطر خواص الکتریکی فوق العاده و فراوانی ، کاربردهای فراوانی یافته است.

فلوگوپیت (phlogopite) نوعی کانی است که در دمای بالا پایدار است؛ از این رو از آن در کاربردهایی استفاده می شود که در آنها نیاز به پایداری در دمای بالا و خواص الکتریکی مورد نیاز باشد. هردوی این کانی ها (موسکویت وفلوگوپیت) به صورت صفحه ای و آسیاب شده استفاده می شوند.

میکاهای صفحه ای بدلیل شکل ظاهری و همچنین درخشندگی در پتینه کاری مورد استفاده قرار می گیرند.